Dussen in het Rijksarchief 's-Hertogenbosch

Bestuur en rechtspraak 1572-1795

Staatkundige situering 1795: Republiek - Holland - Baljuwschap van Zuid-Holland.

Dussen-Muilkerk.
Status 1795: Ambachtsheerlijkheid; leen van de Merwede.
Verhef in 1569 Adriaan van Herlaar.
Verhef in 1594 Brien de Feiter.
Verhef in 1600 Jan de Feiter Brienenz.
Verhef in 1616 Hendrik Doedijns.
Verhef in 1637 Pieter Helman.
Verhef in 1645 Filips Helman.
Verhef in 1663 Laurens Busero, heer van Ginshoven.
Verhef in 1675 Elisabeth van Oudshoorn.
Verhef in 1681 Constantia Hoeufft.
Verhef in 1681 Katharina Busero.
Verhef in 1693 Iman Cau.
Verhef in 1720 Jan Iman Cau.
Verhef in 1772 posthuum Gijsberta Elisabeth van der Beke.
Verhef in 1772 posthuum mr Iman Pauw, executeur test.
Bestuur en Rechtspraak.
Schepenbank: Schepenbank van Dussen-Muilkerk, bestaande uit 7 schepenen.
Rechtsgebied: Dussen-Muilkerk.
Rechtspraak: Middelbare en lage justitie.
Civiele zaken: schepenbank. Officier: schout van Dussen-Muilkerk.
Criminele zakenHoge Vierschaar van het baljuwschap Zuid-Holland te Dordrecht. Officier: baljuw van de Hoge Vierschaar.
Beroepshof: Hoge Vierschaar van het baljuwschap Zuid-Holland te Dordrecht.
Bestuur: Schout, 7 schepenen of gerechten.

Dussen-Munsterkerk.
Status 1795: Ambachtsheerlijkheid; Hollands leen.
Heren en vrouwen
1536 - 1584 Cornelia van der Dussen.
1584 - 1593 Johan van Brecht.
1593 - 1604 Jacob van Brecht.
1604 - 1607 Anna van Brecht.
1607 - 1628 Walraven van Gent.
1628 - 1657 Eduart 'Jacot' van Axel.
1657 - 1682 Maarten 'Jacot' van Axel.
1682 - 1692 Eduart van der Schueren van Hagoort.
1692 - 1726 Jean Louis van der Schueren van Hagoort.
1726 - 1734 Alexandre Coutte.
1734 - 1758 Jacques François Coutte.
1758 - 1762 Alexandre I de Croix.
1762 - 1766 Alexandre II de Croix.
1766 - 1832 Charles I de Croix.
Bestuur en rechtspraak.
Schepenbank: Schepenbank van Dussen-Munsterkerk, bestaande uit 7 schepenen.
Rechtsgebied: Dussen-Munsterkerk.
Rechtspraak: Middelbare en lage justitie.
Civiele zaken: schepenbank. Officier: schout van Dussen-Munsterkerk.
Criminele zaken: Hoge Vierschaar van het baljuwschap Zuid-Holland te Dordrecht. Officier: baljuw van de Hoge Vierschaar.
Beroepshof: Hoge Vierschaar van het baljuwschap Zuid-Holland te Dordrecht.
Bestuur: Schout, 7 schepenen en een burgemeester.
Waterstaat
Naam: De Oude Dooimanswaard; Heenplaat; Steenenmuur of Nieuwen Dooiwaard; Nelismanwaard of Krijntjes Weide; Kijfhoek; Pauluszand; Middelland; Boerenverdriet; Prik- of Schanswaard; Jufvrouwweide gecombineerd met Meijerswerf en de buitengronden onder Meeuwen en Dussen beneden den veerweg van Capel; Poldertje beneden de Jufvrouwweide; Poldertje ten zuiden van de Dussensche Sluis.
Bestuur: De ingelanden.
Naam: Het Zuideveld, bijgenaamd Dussen-Munsterkerk, ook Dussens Zuideveld.
Bestuur: President, tevens penningmeester, en 2 heemraden. De 2 heemraden worden in 1825 bestuursleden genoemd.
Naam: Het Noordeveld, bijgenaamd Dussen-Muilkerk.
Bestuur: President, tevens penningmeester, en 4 heemraden. In 1825 wordt als bestuur genoemd penningmeester, tevens secretaris en waarsman, en 3 poldermeesters.
Naam: Polder van Meeuwen.
Bestuur: President, 3 leden, een waarsman en een penningmeester.
Naam: De Nieuwe Dussensche of Zuid-Hollandsche Polder; De Putten ten westen het Hulpgat nr. 2; De Putten beoosten het Hulpgat nr. 2; Perenbooms- of vijfden polder; De Nathals of derden polder; Oud Boerenverdriet; Schiethoek of vierden polder; Oud Boerenverdriet; Griendpoldertje ten zuiden van den Postsloot gelegen.
Bestuur: Dijkgraaf, 5 heemraden en een penningmeester.
Naam: Klein Poldertje aan den zuidwesthoek van Kijfhoek; De Hennip; De vierde partij van de Bloemplaat; De Spiering- of Bloemplaat en de Donkerenhoek; Het Klein Kooike; Het Ganzennest; De Eijerwaard.
Bestuur: Agent van het domein voor iedere polder afzonderlijk.
Naam: Oude Dussensche Zeedijk.
Bestuur: Dijkgraaf en 3 heemraden.

Bestuur en rechtspraak 1795-1814

Plaatsen in 1811 - Dussen-Muilkerk en Dussen-Munsterkerk
Staatkundige situering

Ten tijde van de Franse inval: Republiek der Verenigde Nederlanden - Provincie Holland
Na de Franse inval: Republiek der Verenigde Nederlanden (1795-1796), Bataafse Republiek (1796-1805), Bataafs Gemenebest (1805-1806), Koninkrijk Holland (1806-1810) en Keizerrijk Frankrijk (1810-1813)
Gewestelijk:
1795 januari 26 - 1798 januari 28: Gewest Holland
1798 januari 29 - 1799 maart 29: Voormalig gewest Holland
1799 maart 30 - 1802 juni 20: Departement van de Dommel
1802 juni 21 - 1807 mei 31: Departement Holland
1807 juni 1 - 1810 mei 2: Departement Maasland
1810 mei 3 - eind 1813: Departement van de Monden van de Rijn - Arrondissement 's-Hertogenbosch - Kanton Heusden
Rechtspraak 1795-1811
Hoge justitie: Hoge Vierschaar van het baljuwschap van Zuid-Holland te Dordrecht. Officier: Baljuw van de Hoge Vierschaar van Zuid-Holland
Middelbare en lage justitie: Schepenbanken van Dussen-Muilkerk en Dussen-Munsterkerk. Officieren: Schouten van Dussen-Muilkerk en Dussen-Munsterkerk. Beroep: Hoge Vierschaar van het baljuwschap van Zuid-Holland te Dordrecht
Rechtspraak 1811-1813
Strafzaken:
Overtredingen (contraventions): Rechtbank van enkele politie Dussen, Munster en Muilkerk / Vredegerecht Heusden. Beroep: Rechtbank 1e aanleg 's-Hertogenbosch
Wanbedrijven (délits): Rechtbank 1e aanleg 's-Hertogenbosch. Beroep: Rechtbank 1e aanleg Antwerpen
Misdrijven (crimes): Hof van Assisen 's-Hertogenbosch
Burgerlijke zaken:
Burgerlijke zaken van kleine omvang: Vredegerecht Heusden. Beroep: Rechtbank 1e aanleg 's-Hertogenbosch
Overige burgerlijke zaken: Rechtbank 1e aanleg 's-Hertogenbosch. Beroep: Keizerlijk Gerechtshof Brussel
Zaken van koophandel: Rechtbank van Koophandel 's-Hertogenbosch. Beroep: Keizerlijk Gerechtshof Brussel

Bestuur en rechtspraak 1811-1900

Opmeting grenzen: 6 juni 1820
Bestuur
Arrondissement 1811 - 1820: 's-Hertogenbosch
Kanton 1811 - 1820: Heusden
District 1820 - 1840: Waalwijk
District 1840 - 1850: Boxtel
Rechtspraak
Arrondissement 1811 - 1824: 's-Hertogenbosch
Arrondissement 1824 - 1838: 's-Hertogenbosch
Kanton 1811 - 1838: Heusden
Arrondissement 1838 - 1877: 's-Hertogenbosch
Kanton 1838 - 1877: Heusden
Arrondissement vanaf 1877: 's-Hertogenbosch
Kanton vanaf 1877: Heusden
Waterschappen
Bleek en Oostkil (Provinciaal Blad 1878 nr 15)
Eethensche en Meeuwensche Zeedijk (Provinciaal Blad 1869 nr 38)
Hulpgaten in de Landen van Heusden en Altena (Provinciaal Blad 1871 nr 17)
Jufrouwenweide en Zijlmanspolder (Provinciaal Blad 1869 nr 2)
Noordeveld (Provinciaal Blad 1867 nr 84)
Oude Zeedijk onder Dussen (Provinciaal Blad 1876 nr 25)
Polder van Meeuwen (Provinciaal Blad 1867 nr 46)
Zuideveld (Provinciaal Blad 1867 nr 83)
Zuid-Hollandsche Polder (Provinciaal Blad 1872 nr 16)

Bestuur en rechtspraak 1900-nu

Grenswijzigingen
In 1908 hebben als gevolg van het verleggen van de Maasmond grenscorrecties plaatsgevonden met de Gemeenten zuidelijk van Dussen.
In 1997 opgegaan in gemeente Werkendam.
Rechtspraak
Arrondissement 1900 - 1993: 's-Hertogenbosch
Arrondissement 1993 - 1997: Breda
Kanton 1900 - 1933: Heusden
Kanton 1933 - 1993: 's-Hertogenbosch
Kanton 1993 - 1997: Breda

Het veer tussen Dussen en Capelle

nieuwemaasmond.jpg

De bewoners van de Langstraat en het Land van Heusden en Altena hadden regelmatig last van natte voeten doordat de rivieren buiten hun oevers traden. Daarom moest de Maasmondwet van 1883 de Maas beteugelen. Door het graven van de nieuwe rivier werd het rivierwater namelijk beter afgevoerd.
Maar de betere bescherming tegen overstromingen had ook een keerzijde, want door het graven van de Bergsche Maas werden talloze op het kaartje in rood aangegeven eeuwenoude wegen en contacten afgesneden.

Om die reden kreeg de wet een subartikel 'tot behoud van de gemeenschap met en tot herstel van de gemeenschap over de nieuwe rivier'. Drie gratis pontveren en een brug moesten de bestaande contacten instandhouden.
Vanaf 18 oktober 1891 pendelde er tussen Capelle en Dussen een veerdienst. Aanvankelijk een handkabelpont die op drukke dagen door een stoomsloep werd gesleept, maar bij krachtige wind botsten beide vaartuigen te vaak. Daarom werd er op 27 juli 1895 een stoomkabelpont in gebruik genomen.
Tegelijkertijd werd de betaalde veerdienst over de Oude Maas opgeheven en vervangen door een beweegbare brug. De inwoners van Capelle en Dussen konden elkaar voortaan gratis bezoeken.

[Bron: Website van Rijksarchief te 's-Hertogensbosch]

Terug naar Streekhistorie


© Ton Lensvelt, e-mail adres: tonlensvelt@ziggo.nl